Oznaczenie aktywności lipazy trzustkowej jest podstawowym badaniem u osób z podejrzeniem ostrego zapalenia trzustki. W warunkach prawidłowych enzym jest wydzielany z trzustki do przewodu pokarmowego, gdzie odpowiada za proces trawienia tłuszczów. Sprawdź, jaka jest norma lipazy trzustkowej i jakie stany powodują podwyższenie jej aktywności.
Lipaza trzustkowa – co to jest?
Lipaza trzustkowa jest enzymem wydzielanym przez komórki trzustki do soku trzustkowego. Wraz z nim trafia do jelita cienkiego, gdzie odpowiada za rozkład trójglicerydów do wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu. Niewielka ilość enzymu przedostaje się do układu krążenia, skąd trafia do kłębuszków nerkowych, ulega w nich filtracji, po czym zostaje z powrotem wchłonięta do krwi i zmetabolizowana.
Norma lipazy trzustkowej we krwi
Wartość referencyjna aktywności lipazy trzustkowej we krwi u osoby dorosłej wynosi <60 U/L. [1] Stwierdzenie podwyższenia jej poziomu wymaga konsultacji z lekarzem i pogłębienia diagnostyki. Jakie mogą być przyczyny wysokiej aktywności lipazy trzustkowej we krwi?
Podwyższona lipaza trzustkowa – co oznacza?
Najczęstszym wskazaniem do oznaczenia aktywności tego enzymu we krwi jest ostry lub przewlekły ból brzucha. Bardzo wysoka aktywność lipazy, przekraczająca górną granicę normy ponadtrzykrotnie, wynika zwykle z ostrego zapalenia trzustki (OZT) lub zaostrzenia przewlekłego zapalenia. Ostre zapalenie trzustki jest poważnym schorzeniem wymagającym diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych. Jego najczęstszymi przyczynami są spożycie alkoholu i kamica żółciowa. Podwyższenie prób wątrobowych u chorego z OZT, szczególnie stężenia bilirubiny, aktywności fosfatazy zasadowej i gamma-glutamylotranspeptydazy, wskazuje na żółciopochodne zapalenie trzustki.
Podwyższenie aktywności lipazy trzustkowej nieprzekraczające trzykrotnie granicy normy wynika najczęściej z innych przyczyn, m.in.:
- nowotworów trzustki,
- uszkodzenia trzustki w przebiegu chorób okolicznych tkanek,
- niewydolności nerek,
- powikłań po zabiegach, np. wstecznej endoskopowej cholangiopankreatografii (ECPW).
Podwyższona lipaza – leczenie
Metody leczenia w przypadku stwierdzenia podwyższonej aktywności lipazy trzustkowej zależą od przyczyny nieprawidłowego wyniku. Ostre zapalenie trzustki jest zwykle leczone zachowawczo w warunkach szpitalnych i polega głównie na intensywnej płynoterapii, leczeniu przeciwbólowym i obserwacji chorego. Stwierdzenie żółciopochodnej etiologii OZT i obecności kamieni w drogach żółciowych wymaga zwykle wykonania ECPW, w trakcie którego podejmuje się próbę usunięcia złogów. Rozpoznanie guza trzustki i ocena jego zaawansowania jest warunkiem podjęcia decyzji o najlepszej dla pacjenta terapii. Decyzję o sposobie leczenia powinni podjąć, w porozumieniu z pacjentem, lekarz prowadzący, chirurg i specjalista chorób onkologicznych.
Autor: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia:
- Neumeister B. i in., Diagnostyka laboratoryjna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013, s. 102–103.
- Pirahanchi Y., Sharma S., Biochemistry, Lipase, StatPearls Publishing, 2021, dostęp online: maj 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537346/ .
