Stany związane ze wzrostem ryzyka nadkrzepliwość w języku potocznym często określanej są mianem „gęstej krwi”. Nie należy ich bagatelizować, ponieważ mogą one prowadzić do poważnych powikłań np. udaru mózgu lub zawału. Czym charakteryzuje się gęsta krew? Jakie badanie wykonać w celu jej rozpoznania? Poznaj przyczyny i objawy gęstej krwi!
Gęsta krew – co oznacza?
Krew to płynna tkanka pełniąca wiele funkcji w organizmie. Składa się z elementów upostaciowionych – erytrocytów, leukocytów oraz płytek krwi oraz z płynnego osocza. Gęsta krew to określenie kolokwialne oznaczające stany mogące predysponować do nadkrzepliwości, związane ze zwiększoną lepkością i gęstością krwi. Jej powodem jest zaburzenie fizjologicznej równowagi pomiędzy poszczególnymi składnikami tworzącymi tę płynną tkankę. Przyczyną gęstej krwi mogą być takie zaburzenia jak:
- trombofilia,
- czerwienica,
- odwodnienie.
Wzrost gęstości krwi może również być wynikiem chorób autoimmunologicznych (np. tocznia rumieniowatego układowego, zespołu antyfosfolipidowego), nowotworów zwłaszcza hematologicznych, a także chorób reumatoidalnych.
Gęsta krew może nie dawać objawów, a jej rozpoznanie jest stawiane na podstawie nieprawidłowych wyników badań krwi. Częstym zjawiskiem jest utrudnione pobieranie krwi oraz tworzenie się skrzepów w probówce.
Trombofilia – przyczyna gęstej krwi
Trombofilia, czyli nadkrzepliwość to skłonność do występowania zmian zakrzepowych w układzie żylnym i tętniczym. Może być uwarunkowana genetycznie lub pojawić się wraz z wiekiem. Jest jedną z przyczyn gęstej krwi. Objawy pojawiają się dopiero po utworzeniu się zakrzepu i są zależne od miejsca jego wystąpienia:
- zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych – nasilający się podczas chodzenia ból łydki, poszerzenie żył na powierzchni kończyny, obrzęk, nadwrażliwość na dotyk:
- zatorowość płucna – jest powikłaniem zakrzepicy żył kończyn dolnych. Towarzyszą jej takie objawy, jak: duszność, kaszel, krwioplucie, ból w klatce piersiowej:
- zakrzepica naczyń żylnych mózgu – zaburzenia świadomości i widzenia, nudności, wymioty, ból głowy, drgawki:
- powikłania położnicze – stan przedrzucawkowy, rzucawka, przedwczesne oddzielenie się łożyska, poronienie, poród przedwczesny, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC).
Najczęstszą przyczyną trombofilii wrodzonej jest mutacja w genie kodującym czynnik V Leiden oraz mutacja 20210 G-A genu protrombiny. Rzadziej jest to niedobór białka S, antytrombiny lub plazminogenu, a także zwiększona aktywność czynnika VIII. Zespół antyfosfolipidowy, nabyta hiperhomocysteinemia oraz małopłytkowość poheparynowa typu II to zaburzenia powodujące rozwój trombofilii nabytej. W celu zdiagnozowania nadkrzepliwości lekarz może zalecić wykonanie oznaczenia aktywności białka C, stężenia wolnego białka S, oporności na aktywowane białko C, aktywności czynnika VIII, stężenia fibrynogenu, obecności przeciwciał antykardiolipinowych, przeciwciał przeciwko β2-glikoproteinie I oraz antykoagulantu toczniowego. W przypadku wystąpienia objawów zakrzepicy zalecane jest wykonanie badania morfologii krwi, D-dimerów oraz parametrów krzepnięcia.
Czerwienica – przyczyna gęstej krwi
Jednym z rodzajów tego zaburzenia jest czerwienica prawdziwa – nowotwór hematologiczny charakteryzujący się znacznym zwiększeniem liczby erytrocytów we krwi, któremu może towarzyszyć zwiększone wytwarzanie leukocytów oraz płytek krwi. To wszystko powoduje wzrost gęstości krwi. Objawami czerwienicy prawdziwej są:
- szumy uszne,
- bóle i zawroty głowy,
- świąd skóry nasilający się po kąpieli,
- zaburzenia widzenia,
- sinoczerwone zabarwienie dystalnych części rąk i stóp.
Jej rozpoznanie może sugerować nieprawidłowy wynik morfologii krwi – zwiększona liczba erytrocytów, wzrost stężenia hemoglobiny, wzrost hematokrytu. W celu różnicowania z czerwienicą wtórną wykonuje się oznaczenie stężenia erytropoetyny oraz biopsję szpiku kostnego. Czerwienica wtórna nie ma charakteru nowotworowego. W tym przypadku wzrost ilości erytrocytów jest spowodowany nadprodukcją erytropoetyny (czynnika stymulującego powstawanie erytrocytów) w wyniku niedotlenienia lub chorób nerek.
Odwodnienie – przyczyna gęstej krwi
Stany związane z odwodnieniem są często przyczyną wzrostu gęstości krwi. Szczególnie u osób w starszym wieku z osłabionym uczuciem pragnienia. Powodem odwodnienia może być zbyt mała podaż płynów, biegunki, wymioty, krwotoki oraz częstomocz. Do objawów mogących sugerować odwodnienie należą: podsychanie błon śluzowych, spadek ciśnienia tętniczego krwi, tachykardia, skąpomocz, splątanie oraz zmniejszenie elastyczności skóry. W morfologii krwi można zaobserwować wzrost hematokrytu. Leczenie polega na jak najszybszym nawodnieniu, a w przypadku krwotoku – przetoczeniu składników krwi.
Gęsta krew – postępowanie
Sposób postępowania w przypadku wystąpienia gęstej krwi jest zależny od rodzaju stwierdzonych zaburzeń. Leczenie przeciwkrzepliwe, noszenie podkolanówek o stopniowanym ucisku lub założenie specjalnego filtru do żyły głównej dolnej może być konieczne w trombofilii. W terapii czerwienicy prawdziwej stosuje się upusty krwi oraz leczenie cytoredukcyjne. Nie należy lekceważyć objawów gęstej krwi, ponieważ brak leczenia może doprowadzić do groźnych dla życia powikłań np. zatorowości płucnej, udaru mózgu.
Wszystkie niezbędne badania laboratoryjne do ustalenia przyczyny gęstej krwi możesz wykonać w Diagnostyce.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik.
- Podstawy hematologii – W.S. Nowak, A.B. Skotnicki.
Leptyna – hormon kontrolujący masę ciała. Normy i badania Poprzedni wpis 