Krwinkomocz może wskazywać na zaburzenia układu moczowego, m.in. choroby kłębuszków nerkowych, dlatego zawsze wymaga pogłębienia diagnostyki. Krwinkomocz to stan, w którym w moczu wykrywane są erytrocyty, czyli krwinki czerwone, bez zmiany jego zabarwienia. W prawidłowych warunkach dopuszcza się obecność w polu widzenia 2–3 erytrocytów. Przekroczenie tej wartości świadczy o krwinkomoczu.
Co oznaczają erytrocyty w moczu?
Erytrocyty (krwinki czerwone) to komórki krwi wytwarzane w szpiku kostnym. Pełnią w organizmie bardzo ważne funkcje. Odpowiadają m.in. za transport tlenu z płuc do tkanek narządów i mięśni. W prawidłowych warunkach erytrocyty nie powinny być w ogóle wykrywane w moczu lub występować w nim w niewielkiej ilości.
U 6% dorosłych krwinki czerwone w moczu wykrywane są w śladowych ilościach. Dopuszczalna norma wynosi 2–3 erytrocyty widoczne w polu widzenia mikroskopu. Przekroczenie tej wartości świadczy o patologii określanej terminem krwinkomoczu mikroskopowego. W większości przypadków krwinkomocz świadczy o zaburzeniach pracy układu moczowego. Najczęściej mamy do czynienia z chorobami kłębuszków nerkowych. Taki stan wymaga wdrożenia szerszej diagnostyki i podjęcia leczenia.
Jak objawia się krwinkomocz?
Erytrocyty występujące w moczu w śladowych ilościach nie powodują żadnych objawów i są wykrywane przypadkowo podczas rutynowego badania moczu. W pozostałych przypadkach chory odczuwa objawy wynikające z dysfunkcji dróg moczowych. Najczęściej są to: ból i pieczenie podczas oddawania moczu, parcie na mocz, bóle promieniujące w dolnej części pleców, gorączka, wymioty, osłabienie.
Przyczyny erytrocytów w moczu
Wyróżnia się dwie grupy przyczyn odpowiedzialnych za krwinkomocz, w zależności od lokalizacji zmian.
Przyczyny krwinkomoczu pochodzenia kłębuszkowego:
- nefropatia (jest główną przyczyną krwinkomoczu bezobjawowego),
- choroba „cienkiej błony”, czyli wrodzona nefropatia,
- stany zapalne naczyń,
- zespół Alporta (wrodzona choroba nerek, która przebiega wraz z zaburzeniami narządu wzroku i słuchu),
- przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych.
Przyczyny krwinkomoczu pochodzenia pozakłębuszkowego:
- kamica nerkowa,
- zapalenie pęcherza moczowego, cewki moczowej i gruczołu krokowego,
- polipy dróg moczowych,
- wielotorbielowatość nerek,
- gąbczastość rdzenia nerki,
- gruźlica nerek,
- choroby nowotworowe nerek,
- hiperkalciuria (stan wydalania wraz z moczem zwiększonych ilości wapnia),
- hiperoksaluria (zwiększone wydalanie z moczem kwasu szczawiowego).
Wykrycie erytrocytów w moczu czasami może być wynikiem błędnego pobrania próbki moczu do badania. Dotyczy to przede wszystkim kobiet, które wykonują badania moczu podczas miesiączki lub tuż po okresie. W przypadku kobiet możemy mieć również do czynienia z krwinkomoczem rzekomym. Taki stan świadczy o chorobach dróg rodnych.
Krwinki czerwone w moczu wykrywane są także u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub cierpiących na skazy krwotoczne.
Podwyższone erytrocyty w moczu mogą wynikać ponadto z hematurii wysiłkowej. Jest to krwinkomocz, który występuje na skutek bardzo intensywnego wysiłku fizycznego. Stan ten nie jest groźny i bywa przejściowy. Hematuria wysiłkowa najczęściej wykrywana jest u sportowców lub osób wykonujących ciężkie treningi siłowe. Dlatego, biorąc pod uwagę możliwość powysiłkowego wykrycia erytrocytów w moczu, zalecane jest wykonanie badania kilka dni po treningu.
Erytrocyty w moczu w ciąży
Ciąża jest stanem zmuszającym organizm do wielu zmian adaptacyjnych w celu zapewnienia dziecku jak najlepszych warunków do rozwoju. Dochodzi wówczas m.in. do zmiany w osadzie moczu. Wraz z wiekiem ciąży wzrasta wydalana z moczem liczba leukocytów, ale także erytrocytów. Krwinki czerwone w osadzie moczu ciężarnej pojawiają się na skutek ucisku wód płodowych na ściany pęcherza i zachodzącego wówczas przekrwienia jego błony. Krwinkomocz jest więc zjawiskiem fizjologicznym w prawidłowej ciąży, ale tylko pod warunkiem, że liczba erytrocytów nie przekracza 2500 i wykluczono inne przyczyny nieprawidłowości. Większe wartości krwinek czerwonych mogą świadczyć o infekcjach układu moczowego.
Diagnostyka krwinkomoczu
Do wykrycia krwinkomoczu bardzo często dochodzi przypadkowo, podczas rutynowego badania ogólnego moczu. Takie badanie należy również wykonać w przypadku objawów, które mogą wskazywać na dysfunkcję układu moczowego. Z wynikiem należy udać się do lekarza rodzinnego.
Wstępna diagnostyka krwinkomoczu opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem, z uwzględnieniem informacji o chorobach nerek występujących w najbliższej rodzinie. Bardzo często na etapie wywiadu jest możliwe postawienie wstępnej diagnozy i założenia, czy mamy do czynienia z infekcją, powikłaniami zakażenia dróg moczowych czy z poważniejszą chorobą.
W przypadku wykrycia większej liczby erytrocytów w moczu powinny one zostać poddane dokładnej analizie. W pierwszej kolejności oceniany jest wygląd krwinek czerwonych. Umożliwia to zidentyfikowanie, czy mamy do czynienia z erytrocytami świeżymi czy wyługowanymi. W przypadku pierwszych, ich obecność świadczy o nieprawidłowościach w dolnym odcinku dróg moczowych. Natomiast erytrocyty wyługowane w moczu wskazują na zaburzenia pracy nerek. Niezbędna jest również ocena zawartości wałeczków erytrocytarnych w osadzie badanego moczu. Analiza ta jest wykonywana w celu potwierdzenia, czy krwinkomocz ma pochodzenie kłębuszkowe czy pozanerkowe.
Kolejnym krokiem diagnostyki są badania krwi z oznaczeniem stężenia kreatyniny w surowicy. Wynik pozwala na ocenę jakości procesów filtracji przebiegających w kłębuszkach nerkowych i ewentualne wykrycie niewydolności narządu. Badania laboratoryjne uzupełnia USG układu moczowego.
Lekarz może podjąć decyzję o wdrożeniu bardziej szczegółowej diagnostyki obrazowej w postaci tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy, rezonansu magnetycznego, renowazografii i urografii. W przypadku uwidocznienia zmian w pęcherzu moczowym w badaniach obrazowych niezbędne jest wykonanie cystoskopii. Jeśli dotychczasowe wyniki diagnostyki wskazują na choroby kłębuszków nerkowych, w celu potwierdzenia rozpoznania zalecana jest biopsja nerek.
Czy krwinkomocz jest groźny?
Wykrycie zwiększonej liczby erytrocytów w moczu wymaga powtórzenia badania i konsultacji z lekarzem rodzinnym. Zawsze należy założyć, iż mogło dojść do zafałszowania wyniku przez nieprawidłowe przygotowanie do badania. Niewielkie przekroczenie normy najczęściej wskazuje na łagodną infekcję. W przypadku bardzo podwyższonych parametrów wskazana jest konsultacja z nefrologiem lub urologiem, gdyż mogą one wskazywać na znacznie poważniejszy stan, np. choroby nerek. Stanem alarmującym jest masywny krwiomocz, który zwiększa ryzyko utraty krwi. W takiej sytuacji należy pilnie zgłosić się do szpitala.
Krwiomocz a krwinkomocz
Krwiomocz a krwinkomocz to dwa odmienne terminy stosowane w analizie badania moczu. Podstawową różnicą jest zakres obu pojęć. Krwinkomocz odnosi się tylko do zmian wykrywanych pod mikroskopem. Natomiast krwiomocz jest terminem szerokim, gdyż obejmuje nie tylko nieprawidłowości mikroskopowe, ale również widoczne gołym okiem. Krwiomocz charakteryzuje zmiana barwy moczu na czerwoną lub brunatną.
Autor: Emilia Kruszewska
Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian
Bibliografia
- M. Nowicki, B. Biedunkiewicz, Krwinkomocz, „Forum Nefrologiczne”, 2009, nr 2(1), s.60–63.
- M. Lichodziejewska-Niemierko, A. Kicińska, B. Rutkowski, Wpływ ciąży na funkcje i strukturę nerek, „Forum Nefrologiczne”, 2009, nr 2(4), s.250–253.
Hipoglikemia – przyczyny i objawy zaburzenia Poprzedni wpis 