Badanie OB – odczyn Biernackiego – czym właściwie jest?

Odczyn Biernackiego to jeden z markerów stanu zapalnego organizmu. Jego podniesiony wynik może wskazywać  na przebiegający w organizmie proces zapalny, reakcję reumatyczną lub proces nowotworowy oraz dysproteinemię. Badanie wykonywane  jest zazwyczaj łącznie z morfologią krwi.  Wynik jest nieswoisty –  nie wskazuje lokalizacji zapalenia, ani konkretnego czynnika powodującego  przyspieszenie opadu krwinek.

Co to jest odczyn Biernackiego?

Zanim udasz się do punktu pobrań, dowiedz się, co to jest odczyn Biernackiego, OB lub wskaźnik opadania erytrocytów . Polska nazwa badania nie jest przypadkowa – w 1897 roku opracował je Edmund Biernacki, polski lekarz patolog i neurolog. OB służy do określania drogi opadania (sedymentacji) czerwonych krwinek w czasie jednej godziny (szybkości sedymentacji), w próbce krwi pobranej do specjalnej probówki (kolumny sedymentacyjnej). Pozwala ono szybko wykryć toczący się w organizmie stan zapalny, jednak nie daje możliwości określenia jego przyczyny.

Im wyższa wartość odczynu Biernackiego, tym silniejszy stan zapalny przebiegający w organizmie lub nasilenie dysproteinemia (obecności nietypowych białek krwi w osoczu). Wynik prawidłowy to cenna informacja dla lekarza zlecającego badanie OB.  Poza kilkoma wyłączeniami, takimi jak chociażby ciąża, czy połóg, każda wartość powyżej normy, świadczy o istnieniu w organizmie któregoś ze wspomnianych stanów patologicznych.

Badanie – odczyn Biernackiego

Odczyn Biernackiego to badanie które wymaga odpowiedniego przygotowania. Ostatni posiłek przed pobraniem próbki krwi, powinien być spożyty  nie później, niż o 18.00 poprzedniego dnia. Na badanie trzeba zgłosić się z rana, najlepiej między 7.00 a 10.00. OB wykonuje się zwykle wraz z całą morfologią krwi, co pozwala lekarzowi lepiej zinterpretować wyniki. Markerem bardziej specyficznych dla stanu zapalnego jest stężenie CRP, czyli tzw. białka C – reaktywnego.

Kto powinien wykonać badanie? OB określa się na zlecenie lekarza, który chce potwierdzić lub wykluczyć stan chorobowy w organizmie pacjenta, często w przypadku badań okresowych Nie ma ograniczeń wiekowych – wartość OB można badać zarówno u noworodków, jak i osób w bardzo podeszłym wieku.

Badanie OB – normy

Jakie się prawidłowe zakresy wyników szybkości opadania krwinek, czyli odczynu Biernackiego? Zakresy referencyjne, zwane popularnie normami, obliczane są z uwzględnieniem płci oraz wieku badanego.

Wynik opadu krwinek określany jest w mm/ h, jednakże dla wygody podawany jest w liczbach niemianowanych.  W przypadku noworodków, wartość wskazująca na brak stanu zapalnego to 0 – 2 mm/h, natomiast u niemowląt w pierwszym półroczu życia, prawidłowy poziom opadania erytrocytów to 12 – 17 mm/h.

U kobiet poniżej 60. roku życia za prawidłowy wynik uznaje się 3 – 12 mm/h, a u mężczyzn w tym samym wieku 1 – 8 mm/h. W przypadku seniorów prawidłowy wynik wzrasta do 3 – 20 mm/h u pań i , 1 – 15 mm/h u panów.

Zakresy referencyjne dla OB mogą nieznacznie różnić się pomiędzy laboratoriami.

O czym świadczy podwyższony odczyn Biernackiego?

Podwyższone OB może wskazywać na wiele stanów chorobowych różnego pochodzenia. Zanim jednak zaczniesz się martwić, pamiętaj, że naturalnie podwyższony odczyn Biernackiego występuje w okresie menstruacji, ciąży i połogu. Również panie stosujące antykoncepcję hormonalną oraz osoby przyjmujące niektóre leki miewają na co dzień nieco podniesioną wartość OB. Do najczęstszych przyczyn powodujących jej wzrost, zalicza się:

• infekcje pochodzenia bakteryjnego i wirusowego,
• nieprawidłowości w pracy tarczycy,
• choroby wątroby, takie jak np. marskość,
• choroby reumatyczne i nowotworowe.
• zabiegi chirurgiczne,
• poważniejsze urazy tkanek oraz narządów,
• stres,
• anemię.

Samo badanie OB, bez pełnej morfologii krwi, niewiele znaczy, dlatego lekarze zwykle zlecają wykonanie kompletnej diagnostyki pod kątem konkretnego schorzenia.

Badanie OB – obniżony poziom

Odchylenia od dolnego zakresu OB zdarzają się najczęściej w przypadku chorób związanych z alergią, anemii sierpowatej i nadkrwistości. Obniżone OB jest charakterystyczne także dla pacjentów z przewlekłą niewydolnością krążenia, żółtaczką, malarią, czy czerwienicą prawdziwą. Również zaburzenia krzepliwości krwi, których przyczynę stanowią niedobory fibrynogenu, powodują obniżoną wartość odczynu Biernackiego.

Na końcowy wynik mają wpływ także niektóre leki, np. chinina, kortyzon, czy aspiryna. Ocena wyniku OB. zawsze należy do lekarza, który decyduje czy i jakie leki  należy odstawić przed wykonaniem badania.

Odczyn Biernackiego – interpretacja wyników

Jak widzisz, sam odczyn Biernackiego pozwala uzyskać jedynie sugestię  o toczącym się w organizmie stanie zapalnym. To zbyt mało, aby postawić diagnozę, dlatego nigdy nie należy interpretować wyników samodzielnie, a tym bardziej stosować żadnego leczenia. Analizą wyników wszystkich zleconych badań zajmuje się lekarz prowadzący, który w razie odchyleń od normy, zleci dalszą diagnostykę lub wdroży odpowiednie leczenie pacjenta.

Wszystkie badania, niezbędne do postawienia właściwej diagnozy, możesz wykonać w każdym punkcie pobrań Diagnostyki na terenie całego kraju.

Bibliografia:

• Dąbrowski Z., Skotnicki A.: Historia odkrycia znaczenia szybkości opadania erytrocytów (OB) w patologii człowieka (w 150 rocznicę urodzin polskiego lekarza i naukowca Edmunda Biernackiego), Przegląd Lekarski, R. 2016, nr 5.